Door Vincent Hesselink, arts

Bij het woord whiplash denken de meeste mensen aan de akelige gevolgen van een aanrijding van achteren, en artsen denken aan patiënten waar ze geen raad mee weten. En dat klopt inderdaad. Ongeveer 15000 mensen per jaar in Nederland hebben een verkeersongeval waarbij ze een whiplash oplopen waarvan 20-30% chronische klachten overhoudt. Deze mensen zijn vaak ernstig geïnvalideerd terwijl de omgeving weinig begrip kan opbrengen omdat er aan het uiterlijk weinig is te zien. Dit lijdt ook regelmatig tot conflicten over werk en arbeidsongeschiktheidsuitkeringen. De problemen zijn meestal niet enkelvoudig van aard, maar door meerdere factoren bepaald. Patiënten hebben pijn, beperkingen, hersenfunctiestoornissen en zijn emotioneel veranderd. Gezien de ernst en de complexiteit van deze klachten is het behandelen van patiënten met een whiplash niet eenvoudig. De behandeling vraagt tijd en geduld. We hebben in onze praktijk een speciale aanpak ontwikkeld die in de afgelopen jaren veel patiënten heeft geholpen.

Wat is een whiplash?

Whiplash betekent zweepslag en dat is wat er vaak aan ten grondslag ligt. Een zwiepende beweging van de nek, van de ene eindstand naar de andere. De oorzaak is meestal een verkeersongeval, een aanrijding van achteren, vooral als dit onverwacht gebeurt en met het hoofd in gedraaide positie. Maar ook andere ongelukken zoals een klap of bal tegen het hoofd of een valpartij kunnen een whiplash beeld veroorzaken.

Grote diversiteit aan klachten

De verschijnselen kunnen direct na het ongeval, maar ook pas dagen later optreden. Een grote diversiteit aan klachten kan optreden. Behalve pijn en bewegingsbeperking van de nek , schoudergordel, armen en rug, zijn de zogenaamde cognitieve stoornissen een belangrijk probleem. Dit zijn hersenfunctiestoornissen zoals concentratie- en geheugenvermindering, uitvoeren van meerdere taken kost moeite etc. Verder duizeligheid, slikklachten en andere verschijnselen in het KNO gebied. Ook komt het nogal eens voor dat patiënten emotioneel ontregeld zijn, met huilbuien en stemmingsstoornissen, angstklachten en slaapstoornis. Een ander kenmerk is het overprikkeld zijn van het zenuwstelsel en de zintuigen, dit heet centrale sensitisatie. Bijvoorbeeld licht, geluid of pijnprikkels worden veel sterker waargenomen dan normaal. Gelukkig verloopt het herstel na zo’n ongeval bij veel mensen gunstig. Maar toch is er een groep mensen die er chronische klachten aan over houdt, met ernstige gevolgen voor het persoonlijk functioneren en werk. Dit lijdt daardoor regelmatig tot slepende letselschadezaken die het herstel negatief beïnvloeden.

 Verschillende graden van ernst

De officiële indeling, is de zogenaamde Quebec Taskforce indeling, WAD graad 1 tot 4.  Bij graad 1 en 2 zijn er pijn en stijfheid van de nek en elders in het bewegingsapparaat en bij graad 3 en 4 zijn er neurologische verschijnselen en botbreuken van de wervelkolom. Dat laatste is  vrij zeldzaam. Andere structuurletsels die kunnen optreden zijn een beschadigde tussenwervelschijf of nekhernia, letsel van de facetgewrichten en overrekking van banden en spieren. Maar ook zijn er aanwijzingen dat kleine op MRI niet zichtbare bloedingen in de hersenstam en hersenen optreden.

Deze officiële indeling laat echter veel belangrijke klachten onvermeld. Het zijn meestal juist de hersenfunctie- en emotionele stoornissen die invaliderend werken. Daardoor moeten deze patiënten de hele dag op de tenen lopen en raken  uitgeput.

 Hoe wordt de diagnose gesteld?

Het verhaal van de patiënt en lichamelijk onderzoek zijn de belangrijkste pijlers voor de diagnose. Vaak wordt direct na het ongeval een gewone röntgenfoto gemaakt om botbreuken uit te sluiten. Bij neurologische verschijnselen is het belangrijk om een MRI te maken van de wervelkolom als er aan bijvoorbeeld aan een nekhernia wordt gedacht en van de hersenen als de verschijnselen uit het hoofd lijken te komen. In beide gevallen is doorverwijzing naar een neuroloog aangewezen.

 Onze behandeling bij whiplash

Omdat er vaak meerdere factoren in het spel zijn kiezen we voor een multidisciplinaire aanpak. We hebben aandacht voor alle klachten. De basis is herstel van de wervelkolom met OrthoManuele geneeskunde. Alle wervels die door het ongeval scheef zijn gaan staan worden recht gezet. Vervolgens is oefentherapie nodig voor het stapsgewijs opvoeren van de belasting. Als er emotionele klachten meespelen kan het nodig zijn om  EMDR toe te passen. Hiervoor werken we samen met een gespecialiseerde psycholoog. Soms laten we aanvullend onderzoek doen door een neuroloog. Ook is afstemming met de bedrijfsarts soms van belang omdat mensen in het juiste tempo moeten worden gereïntegreerd.

Behandeling van een whiplash kost meer tijd dan de behandeling van andere aandoeningen. Tussen de 5 en 7 OrthoManuele behandelingen zijn nodig voor het uitlijnen van de wervelkolom. Daarnaast een paar sessies oefentherapie. Daarna blijft u enkele maanden onder controle. Tijdens het opbouwen van dagelijkse activiteiten en werk is af en toe weer een behandeling nodig. Het herstel gaat met ups en downs en vergt zowel van de patiënt als van de behandelaar geduld.

Links

We werken samen met een neuroloog die is gespecialiseerd in whiplash en daar ook een nuttig boekje over heeft geschreven. Emile Keuter, Whiplash, beleving en behandeling.

In 2010 heb ik in het magazine van de Whiplashstichting een artikel geschreven over het toepassen van OrthoManuele geneeskunde. Dit staat helaas niet online.

Hier vindt u de in Nederland gangbare  CBO richtlijn voor de behandeling van whiplash.